Metale ciężkie obecne są w powietrzu, wodzie, żywności, niektórych kosmetykach i lekach. Z tego powodu stykamy się z nimi bardzo często. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jakie skutki dla zdrowia ma zbyt duże stężenie tego typu zanieczyszczeń w ludzkim organizmie!
Zatrucie metalami ciężkimi – objawy
Ze śladowymi ilościami metali ciężkich organizm jest w stanie poradzić sobie sam. Niebezpieczeństwo pojawia się wtedy, gdy przyjmujemy ich zbyt dużo. Nadmiar toksyn i zanieczyszczeń odkłada się w narządach, powodując zakłócenia wielu procesów zachodzących w ciele człowieka.
Obecnie zatrucie metalami ciężkimi jest dość częstym zjawiskiem ze względu na zanieczyszczenie środowiska, a w tym żywności oraz wody. Do najczęstszych objawów należą:
- bóle głowy,
- cienie pod oczami,
- przewlekłe zmęczenie,
- problemy skórne,
- bóle brzucha,
- nalot na języku,
- nieprzyjemny oddech,
- obniżony nastrój,
- ból stawów i mięśni,
- osłabiona odporność
Do ostrego zatrucia dochodzi zwykle na skutek nadmiernego stężenia w organizmie metali takich jak kadm, rtęć, arsen i ołów i jest ono poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia!
Jak usunąć metale ciężkie z organizmu?
W przypadku ostrego zatrucia metalami ciężkimi konieczna jest interwencja lekarzy i poddanie się specjalistycznej pomocy medycznej. Z kolei chcąc wesprzeć organizm w codziennym zwalczaniu toksyn, możemy wykorzystać do tego odpowiednią dietę oraz suplementację.
Niezbędne są produkty o wysokiej zawartości błonnika, a także witaminy i naturalne antyoksydanty, czyli m.in. razowe pieczywo, płatki zbożowe, owoce i warzywa (np. żurawina, buraki, kapusta, jabłka, natka pietruszki czy seler) i orzechy. Należy pamiętać także o właściwym nawodnieniu. Zaleca się spożywanie co najmniej 2 litry wody dziennie, aby zapewnić efektywne eliminowanie zanieczyszczeń z organizmu. Z drugiej strony, wiele produktów spożywczych należy ograniczyć – są to m.in. biała mąka oraz cukier, a także wszelkie używki.
Suplementy na oczyszczenie organizmu z toksyn
Naturalne antyoksydanty powinny pochodzić przede wszystkim z naturalnych produktów. Żadna suplementacja nie jest w stanie zastąpić zdrowych nawyków żywieniowych. Stosując jednak na co dzień zbilansowaną dietę, można wspomóc organizm odpowiednimi suplementami. Na rynku dostępne są m.in. kapsułki i tabletki zawierające substancje oczyszczające, do których należą np. spirulina, ekstrakt z czarnej aronii, chlorella czy selen. W sprzedaży znajdziemy także mieszanki ziołowe, dzięki którym można przyrządzać oczyszczające napary np. z zielem karczocha, owocem czarnego bzu czy też z czystkiem.
Co to są metale ciężkie?
Termin “metale ciężkie” odnosi się do pierwiastków stosowanych w przemyśle, które odznaczają się toksycznością dla ludzkiego organizmu lub środowiska. Zaliczane są do nich przede wszystkim metale (np. miedź, ołów, nikiel, rtęć, ołów, cynk, kadm, chrom, bizmut), półmetale (np. tellur i arsen), a także niemetale (selen).
Ich szkodliwość polega głównie na zdolności do gromadzenia się w organizmie – w mózgu, nerkach i kościach. Tlenki i sole tych pierwiastków bywają przyczyną niebezpiecznych dla zdrowia zatruć ostrych, a także przewlekłych chorób nerek, układu nerwowego, układu krążenia oraz chorób nowotworowych.
Do ostrych zatruć prowadzi obecność w organizmie takich pierwiastków jak cynk, arsen, rtęć, kadm i miedź. Zatrucie przewlekłe natomiast jest wynikiem regularnego lub ciągłego kontaktu z metalami ciężkimi w niskich stężeniach, co prowadzi do kumulowania się ich w organizmie człowieka. Do takiego stanu rzeczy przyczyniają się głównie metale takie jak mangan, srebro, chrom, nikiel, ołów, żelazo, cyna, kobalt czy selen.
Kto jest szczególnie narażony na zatrucia? W jaki sposób możemy się zatruć?
Do zatrucia toksycznymi metalami ciężkimi prowadzi przede wszystkim zawodowy kontakt z tymi pierwiastkami. Szczególnie narażeni na nie są pracownicy:
- przemysłu chemicznego (produkcja tworzyw sztucznych, preparatów ochrony roślin, chemii gospodarczej, nawozów sztucznych oraz wyrobów gumowych)
- garbarstwa,
- rafinerii ropy naftowej, elektrowni węglowych i przemysłu koksowniczego,
- produkcji farb, rozpuszczalników i lakierów,
- przemysłu celulozowo-papierniczego,
- przemysłu hutniczego i metalurgii żelaza,
- przemysłu szklarskiego, cementowego, ceramicznego i azbestowego,
- przemysłu elektrotechnicznego,
- produkcji lamp i urządzeń pomiarowych.
Inną sposobnością zatrucia jest także zanieczyszczenie środowiska (wody, gleby i powietrza). Poprzez układ pokarmowy, oddechowy oraz skórę metale ciężkie dostają się do ludzkiego organizmu. Toksyczne pierwiastki obecne w środowisku dostają się do żywności – zwłaszcza ryb, grzybów i roślin.
Wśród warzyw największe niebezpieczeństwo stwarzają warzywa liściowe i korzeniowe (np. ziemniaki). Mniej szkodliwych dla zdrowia substancji jest w warzywach, których częścią jadalną są owoce, np. w warzywach strączkowych i dyniowatych oraz w pomidorach. Kapusta i kalafior posiadają naturalną ochronę przed pyłami, którą stanowią osłaniające je liście.
Ryby, które są szczególnie “bogatym” źródłem metali ciężkich (zwłaszcza rtęci) są tuńczyk, rekin, marlin i miecznik. Grzyby pojawiające się w miastach (np. pieczarki) mają zdolność kumulacji dużej ilości toksycznych pierwiastków, dlatego nie powinno się ich zbierać.
W codziennym życiu toksyny napotykamy w pożywieniu, wodzie kranowe, plombach dentystycznych (amalgamatowych), szczepionkach, starych farbach, sprzęcie kuchennym, kosmetykach i lekach, a także przyborach toaletowych. Nawet jednorazowa ekspozycja na metale ciężkie w dużej ilości może doprowadzić do wystąpienia objawów takich jak wymioty, mdłości, bóle głowy i drgawki. Niektóre z symptomów zatrucia są niespecyficzne i trudno je jednoznacznie rozpoznać.
Skutki zatrucia metalami ciężkimi
Metale ciężkie nie ulegają biologicznej degradacji. Organizmy radzą sobie z nimi poprzez „ukrywanie” ich aktywnych jonów w białkach (takich jak metalotioneiny) albo poprzez odkładanie ich w formie nierozpuszczalnej w granulach międzykomórkowych, aby długotrwale je składować bądź wydalić w procesie defekacji.
Toksyczne pierwiastki gromadzą się w organizmie, przede wszystkim w nerkach i wątrobie i doprowadzają do ich uszkodzenia. Wykazują także negatywny wpływ na mózg, dlatego często przy zatruciu często występują objawy ze strony układu nerwowego (np. upośledzenie koncentracji i pamięci, zaburzenia snu, niedowłady, a nawet objawy typowe dla chorób psychicznych). Mogą też skutkować niepłodnością, uszkodzeniem płodu, odwapnieniem kości, zmian w układzie kostnym, niekorzystnymi zmianami w układzie sercowo-naczyniowym oraz rozwojem nowotworów (np. kadm wzmaga ryzyko rozwoju raka nerek i gruczołu krokowego, natomiast arsen – płuc, skóry i wątroby).
Jakimi metalami ciężkimi najczęściej się zatruwamy?
Metalami ciężkimi, przez które najczęściej dochodzi do zatrucia organizmu są rtęć, ołów, kadm, arsen oraz aluminium.
Rtęć
Rtęć to pierwiastek,, który nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Najsilniejsze działanie toksyczne wśród soli nieorganicznych wykazują: cyjanek, azotan rtęciowy, sublimat (chlorek rtęciowy) i oksycyjanek. Działanie tych niebezpiecznych związków polega na wiązaniu się jonów rtęci z białkami, przez co blokowane są ważne dla życia enzymy. Dotyczy to wszystkich narządów i tkanek.
Organiczne związki rtęci mogą skutkować zmianami zwyrodnieniowymi, szczególnie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Do przypadkowego zatrucia rtęcią może dojść w rezultacie stłuczenia termometru rtęciowego. Duże ilości oparów rtęci pochodzą także z plomb amalgamatowych, dlatego konieczne jest zwrócenie uwagi na sposób ich usuwania plomb i unikanie używania wierteł wysokoobrotowych.
Inne przyczyny zatrucia rtęcią to przede wszystkim spożywanie dużych ilości owoców morza oraz ryb takich jak miecznik, łosoś czy tuńczyk. Niebezpieczny jest także dym z fabryk, spalających węgiel, niektóre rodzaje farb, przyrządu służące do pomiarów ciśnienia krwi oraz żarówki fluorescencyjne.
Co ważne, rtęć znajdująca się w organizmie kobiety w ciąży może przedostawać się do ciała dziecka poprzez łożysko, a w przypadku kobiet karmiących piersią – poprzez pokarm. Dawniej rtęć była obecna w szczepionkach dla niemowląt.
Ołów
Organizm człowieka wchłania ołów poprzez skórę oraz drogi oddechowe i skórę, a w mniejszym stopniu również poprzez układ pokarmowy. Najczęściej zatruciu ołowiem ulegają pracownicy fabryk farb ołowiowych, drukarń oraz fabryk akumulatorów. Zatrucia przewlekłe w tym przypadku dotyczą głównie układu nerwowego i pokarmowego, ale także oddechowego, krwionośnego i sercowo-naczyniowego. Mają wpływ również na funkcjonowanie nerek i wątroby. Ołów przyczynia się do upośledzenia funkcji rozrodczych oraz metabolizmu wapnia, co w dłuższej perspektywie skutkuje deformacją kości.
Kadm
Kadm jest obecny w glebie, wodzie, tkankach roślin i zwierząt, w powietrzu, warzywach i owocach, produktach zbożowych oraz w nawozach sztucznych (superfosfatach). Znajduje się także w rybach hodowlanych i papierosach.
Skutki obecności tego pierwiastka w organizmie to przede wszystkim zaburzenia cykli metabolicznych, metabolizmu białek, związków fosforu i wapnia, przemiany witaminy B1 oraz mineralizacji kości, zwiększając ich łamliwość. Kadm zalicza się powszechnie do metali o działaniu rakotwórczym, embriotoksycznym i teratogennym. Jego obecność w ludzkim ciele prowadzi do uszkodzenia nerek, wątroby, jelit, trzustki, płuc oraz wielu różnych gruczołów. W moczu jest wykrywalny dopiero po uszkodzeniu nerek.
Arsen
Arsen przedostaje się do organizmu przez układ oddechowy, pokarmowy oraz przez skórę. Występuje w grzybach, owocach morza i drobiu. W winie obecne są nieorganiczne formy arsenu. Nieorganiczny związek arsenu jest znany jako arszenik. Dawka śmiertelna tej substancji wynosi 0,1-0,3 g.
Ostre zatrucie występuje u osób, które spożyły toksynę z zamiarem popełnienia samobójstwa lub nieświadomych zagrożenia, które ktoś chciał śmiertelnie otruć. Działanie tej substancji opiera się na uszkadzaniu naczyń włosowatych i enzymów tkankowych. Następnie dochodzi do uszkodzenia nerek oraz wątroby. Przewlekłe zatrucie tym pierwiastkiem występuje najczęściej u pracowników odlewni, przemysłu chemicznego, ceramicznego lub szklanego.
Aluminium
Aluminium (glin) to nie meta ciężki, jednak zalicza się go do pierwiastków niebezpiecznych dla ludzkiego zdrowia. Obecny jest w folii aluminiowej, garnkach, napojach i żywności puszkowanej, soli warzonej, proszku do pieczenia, wybielanej mące, preparatach na nadkwasotę, procesowanych serach procesowanych, dezodorantach i szamponach, wodzie kranowej, szczepionkach, niektórych lekach i spalarniach śmieci.
Powszechne występowanie tego pierwiastka utrudnia oczyszczanie z niego organizmu. Symptomami nadmiaru aluminium są schorzenia krwi, anemia, ALS, krzywica, skolioza, chroniczne zmęczenie, problemy neurologiczne, zaniki pamięci, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, osteomalacja i wrzody, próchnica zębów oraz leukocytoza. Ponadto aluminium przyczynia się do zaburzenia pracy nerek, tarczycy i wątroby.
Diagnostyka
Jedną z metod na zbadanie stężenia metali ciężkich w ludzkim organizmie jest analiza pierwiastkowa włosa. Dzięki niej można dokonać oceny ilości pierwiastków i ich wzajemne proporcje. Stan mineralny organizmu odzwierciedla stan odżywienia, ale też kondycję neuroendokrynną organizmu.
Można wykonać także test poziomu pierwiastków w moczu (badanie Toxic). Mierzy on poziom 18 pierwiastków odżywczych i 20 pierwiastków toksycznych. Wraz z testem klirensu pierwiastków toksycznych, oba te badania określają stopień wydalania pierwiastków z moczem, wchłoniętych podczas systematycznej bądź bezpośredniej ekspozycji. To idealny sposób na diagnozę dla osób, u których podejrzewane są: wystawienie na działania metali ciężkich oraz niedobory minerałów. Testy można wykonać także z prowokacją, czyli wcześniejszym przyjmowaniem np. EDTA, DMSA, DMP. Stężenie niektórych pierwiastków można wykryć za pomocą badania krwi, np. rtęci.
Leczenie
Leczenie zatrucia metalami ciężkimi jest dość trudne i uzależnione od rodzaju metalu ciężkiego. Ołów w organizmie zwalcza się doustną lub dożylną chelatacją z użyciem EDTA. Jest to związek, który wyłapuje i eliminuje szkodliwe toksyny. Metoda ta nie jest doskonała, jednak jest standardowo wykorzystywanym leczeniem.
Możliwe jest także wykonanie płukania żołądka 3% siarczanem sodowym z dużym dodatkiem węgla aktywowanego. Zatrucie solami rtęciowymi zwalczy natychmiastowe podanie do wypicia mleka z kurzym białkiem oraz sprowokowanie wymiotów, a następnie przewiezienie osoby z zatruciem do szpitala. Odtrutką w przypadku zatrucia rtęcią metaliczną oraz solami rtęci jest BAL, czyli dimerkaptopropano. Substancję podaje się domięśniowo. Ten pierwiastek może odkładać się w tkance tłuszczowej, skąd trudno go uwolnić. Rtęć stanowi najtrudniejszy do wydalenia z organizmu metal ciężki. Za większość zatruć odpowiedzialne są amalgamatowe wypełnienia zębów.
Co usuwa toksyny z organizmu? Naturalne sposoby
Dużą skutecznością w eliminacji szkodliwych pierwiastków z organizmu mają naturalne substancje chelatujące. Należą do nich:
- czosnek,
- chlorella (alga),
- N-acetylocysteina (pochodna białka),
- selen (pierwiastek śladowy),
- kolendra,
- glutation (antyoksydant wytwarzany przez nasz organizm),
- glinka bentonitowa,
- kwas alfa-liponowy (jak glutation),
- produkty pszczele.
→→→ Sprawdź także: Konopne kuracje!
Czosnek
Czosnek ma działanie zbliżone do antybiotyków, jednak jest produktem naturalnym. Dawniej był z powodzeniem wykorzystywany w przypadku dzieci do usuwania ołowiu pochodzącego z farb. Może być pomocny także przy eliminacji innych metali ciężkich z organizmu.
Chlorella
Chlorella to jednokomórkowy glon słodkowodny, który zawiera olbrzymie ilości chlorofilu. Substancja ta cechuje się zdolnością wiązania niektórych metali ciężkich (ołowiu, kadmu i rtęci). Ponadto obecny w chlorelli glutation odgrywa ważną rolę w naturalnej detoksykacji organizmu. Kluczowe jest, aby alga ta pochodziła z hodowli ekologicznej.
Już po 3 tygodni spożywania chlorelli można zauważyć obniżony poziom metylortęci w nerkach oraz mózgu. Chlorofil obecny w algach wiąże się z metalem ciężkim w jelitach, zapobiegając ich rozprzestrzenianiu się do innych narządów i tkanek. Równocześnie wprowadza ponownie do obiegu metalotioneinę, czyli białko wytwarzane przez wątrobę, które przenosi szkodliwe toksyny z narządów do układu wydalniczego.
Zalecana dzienna dawka dla związania metali ciężkich w żywności wynosi 0,25-1 g z posiłkami. Dawka mobilizująca to 3-9 g jednorazowo lub w dawkach podzielonych z posiłkami. Dawka chelatacyjna natomiast to dwu- lub trzykrotna dawka mobilizująca.
N-acetylocysteina
N-acetylocysteina jest syntetyczną formą aminokwasu cysteiny. Uważana jest za skuteczniejszą metodę podniesienia glutation niż doustna suplementacja glutationu. Regularnie przyjmowana przez przez dłuższy czas wyeliminuje z organizmu metale ciężkie, takie jak kadm, ołów i rtęć.
Selen
Selen to pierwiastek o działaniu przyspieszającym usuwanie rtęci z organizmu. Dodatkową korzyścią z jego przyjmowania jest redukcja stresu oksydacyjnego. Silne zatrucie wymaga przyjęcia dawki rzędu 200 mikrogramów.
Kolendra
Świeża kolendra od lat cieszy się sławą w dziedzinie detoksykacji narządów. To naturalny, a przy tym niezawodny lek, którego skuteczność jest wyższa niż w przypadku nawet najdroższych leków chelatujących. Najlepszym wyborem jest posiekana świeża kolendra organiczna. Warto wykorzystywać ją do soków, koktajli i pesto. Należy jednak pamiętać, by nie dopuścić do kontaktu ziela z metalowymi przyborami kuchennymi.
Kolendra wyciąga z komórek oraz przestrzeni międzykomórkowej więcej toksyn niż organizm jest w stanie usunąć, dlatego bywa tak, że tkanka łączna zostaje zalana metalami, znajdującymi się wcześniej w bezpieczniejszych miejscach organizmu. Z tego powodu kolendrę należy stosować z czynnikiem wchłaniającym metale ciężkie, np. z wcześniej wspomnianą chlorellą.
Glutation
Glutation to naturalny przeciwutleniacz, który występuje w ludzkim organizmie. Odpowiada za wiązanie się z metalami ciężkimi, a następnie wypłukiwanie ich z ustroju. Jest obecny wewnątrz komórek i zbudowany z trzech kluczowych aminokwasów: cysteiny, kwasu glutaminowego i glicyny. Ma za zadanie chronić komórki i mitochondria przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Zawiera siarkę, która przyciąga wolne rodniki, ale także wiele metali ciężkich, np. rtęć.
Kwas alfa-liponowy
Kwas alfa-liponowy (ALA) to antyoksydant, który koordynuje inne przeciwutleniacze, takie jak glutation czy witamina C. Jego zadaniem jest wspieranie metabolizmu oraz przekształcanie żywności w energię. Nadwyżka tej substancji odpowiada za procesy antyoksydacyjne i umożliwia odbudowę uszkodzonych struktur DNA, protein i lipidów. Ponadto świetnie radzi sobie z wiązaniem toksycznych związków. Eliminuje z organizmu kadm, ołów i rtęć, jednocześnie zmniejszając stężenie żelaza w mózgu.
Zeolit
Glinka bentonitowa i zeolity, czyli mikroporowate minerały glinokrzemianowe) cechuje ujemny ładunek, dzięki czemu łatwo dochodzi do wiązania się ich i metali ciężkich oraz toksyn. Za eliminacyjne dla szkodliwych pierwiastków właściwości produktów pszczelich (miodu, pyłku kwiatowego i propolisu) odpowiadają głównie związki flawonoidowe, obecne w tych produktach. Razem z metalami tworzą one połączenia rozpuszczalne w wodzie (chelaty) i dzięki temu usuwają je z organizmu.
Usuwanie metali ciężkich poprzez skórę wspierają także kąpiele w soli gorzkiej (sól z Epsom, siarczan magnezu, sól angielska). Zalecana dawka wynosi kubeczek na wannę, dwa razy w tygodniu. Korzystne działanie w odtruwaniu wykazuje także korzystanie z sauny. Jednak nie każdy powinien z niej korzystać – ostrożność powinny zachować szczególnie osoby z Hashimoto oraz problemami z sercem.
→→→ Może zainteresować Cię także: Czy marihuana leczy raka?
